Wykop (Kot?owan)

„Wykop” Andrieja P?atonowa to ksi??ka z pogranicza prozy egzystencjalnej i absurdu, odzwierciedlaj?c? jednak sowieck? rzeczywisto??. Prozaiczno?? P?atonowa to zamierzona mieszanka pustej nowomowy partyjnej, j?zyka „ch?opsko-robotniczego” i pozornie bezsensownego gaworzenia. Czytaj?c „Wykop” trafiamy na lekcj? historii, ale tej stosunkowo ?wie?ej, bo raptem sprzed 80 lat, czyli z czasów tworzenia sowieckiego socjalizmu, pierwszego planu pi?cioletniego, „rozku?aczania” ch?opów i przymusowego wcielania do ko?chozów. P?atonow ukry? pod w?a?ciwym tylko jemu j?zykiem okrutne realia 1930 roku. Andriej P?atonow objawi? si? w literaturze sowieckiej lat 30. wraz z plejad? innych utalentowanych twórców tej miary co Babel, Bu?hakow, Pasternak czy Zoszczenko, których ówczesne w?adze brutalnie prze?ladowa?y, n?ka?y lub niszczy?y. Pisarz równie? nie unikn?? takiego losu. „Wykop” powsta? w 1930, w roku Pierwszego Planu Pi?cioletniego i bezwzgl?dnej kolektywizacji w rolnictwie jak równie? przykr?cania ?ruby w literaturze i sztuce. W „Encyklopedii Literatury” z roku 1934 czytamy, ?e „P?atonow ukaza? aparat pa?stwowy nie jako form? uczestnictwa robotników i ch?opów we wspó?rz?dzeniu pa?stwem, lecz jako aparat przymusu i niwelowania indywidualno?ci”. Stalin natomiast mia? wyra?a? si? o Autorze: „zdrajca” i „dra?”, któremu „trzeba pasa”, a zarazem mawia? o nim „prorok” i „poeta”. Pozwoli? pisarzowi egzystowa?. P?atonow zmar? w niedostatku 1951 roku zaraziwszy si? gru?lic? od swego syna, którego piel?gnowa?. „Wykop” ukaza? si? w tym?e „Nowym Mirze” dopiero w roku 1987, w czasach rodz?cej si? za Gorbaczowa „pieriestrojki”. Nowego t?umaczenia “Wykopu” na j?zyk polski dokona? Aleksander Janowski – t?umacz i redaktor wielokrotnie uczestnicz?cy w sesji Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych.